Friday 31 July 2020


मातरं पितरं चैव यस्तु कुर्यात् प्रदक्षिणम् ।
प्रदक्षिणीकृता तेन सप्तद्वीपा वसुन्धरा ॥ ६३६

Mataram pitaram chaiva yastu kuryat pradakshinam
Pradakshinikruta tena saptadvipa Vasundhara

One who circumambulates one’s mother and father
will be as good as having circumambulated the whole world.

वज्रादपि कठोराणि मृदूनि कुसुमादपि ।
लोकोत्तराणं चेतांसि कः नु विज्ञातुमर्हति ॥ ६३७

Vajradapi katthorani mruduni kusumadapi
Lokottaranam chetamnsi kah nu vijnatumarhati

Harder than a diamond, softer than a flower,
who can understand the hearts of great people?

गुणाश्च षड् मितभुक्तं भजन्ते आरोग्यमायुश्च बलं सुखं च ।
अनाविलं चास्य भवत्यपथ्यं न चैनमाध्यून इति क्षिपन्ति ॥ ६३८

Gunashcha shad mitabhuktam bhajante arogyamayushcha balam sukham cha । Anavilam chasya bhavtyapathyam na cainamadhyuna iti kshipanti

Six qualities adorn one who eats moderately- good health, long life, strength,
happiness, no risk from eating unhealthy food and not being called a glutton.

चारान् विचार्य दैवज्ञैर्वक्तव्यं भूभृतां फलम् ।
गृहाचार परिज्ञानं तेषामवश्यकं यतः ॥ ६३९

Charan vicharya daivajnairvaktavyam bhubhrutam phalam
Gruhachara parijnanam teshamavashyakam yathah

Before taking action on the suggestions of astrologers or orders of kings,
one should consider the outcome of such actions based on experience, necessity and household practices.

दुःखेन श्लिष्यते भिन्नं श्लिष्टं दुःखेन भिद्यते
भिन्ना श्लिष्टा तु या प्रीतिर्न सा स्नेहेन वर्तते ४०

Dukhena shlishyate bhinnam shlishtam dukhena bhidyate
Bhinna shlishta tu ya pritirna sa snehena vartate

Sadness embraces separateness, a union is broken by sadness
Once broken it cannot be remedied easily by love or friendliness.

Sunday 26 July 2020


पण्डितोऽपि सुशीलोऽपि धनार्थी तृणतामियात् ।
यथा बिसार्थी हंसोऽपि मधुपैरपि वञ्च्यते ॥ ६३१

Pandito api sushilo api dhanarthi trunatamiyat
Yatha bisarthi hamso api madhupairapi vanchyate

A greedy miserly person treats learned and noble persons as insignificant grass. Just like the swan which eats stems of lotus plants depriving honeybees of nectar.

शाठ्येन मित्रं कलुषेण धर्मं परावमानेन समृद्धिमानम् ।
सुखेन विद्यां परुषेण नारीं वाच्छन्ति ये नूनमपण्डितास्ते ॥ ६३२

Shatyena mitram kalushena dharmam paravamanena samruddhimanam
Sukhena vidyam parushena narim vachchanti ye nunamapanditaste

Those who seek friendship through dishonesty, dharma through wickedness,
prosperity through insulting others, knowledge through comfort, women throughhars hness are indeed fools.

अप्रमत्तश्च यो राजा सर्वज्ञो विजितेन्द्रियः ।
कृतज्ञो धर्मशीलश्च स राजा तिष्ठते चिरम् ॥ ६३३

Apramattashcha yo raja sarvajno vijitendriyah
Krutajno dharmashilashcha sa raja tishtate chiram

A king who is considerate, omniscient, has sensory control,
is grateful, upholds dharma, such a king will be a long ruling one.

गुणेषु क्रियतां यत्न: किमाटोपै: प्रयोजनम्
विक्रीयन्ते न घण्टाभि: गाव: क्षीरविवर्जिता: ६३

Guneshu kriyatam yatnah kimatopaih prayojanam
Vikriyante na ghantabhih gavah kshiravivarjitah


Attempt to do anything with skill, what use is showing off?
A cow which cannot yield milk cannot be sold by ringing its bell.

तथैव ज्ञानकर्मभ्यां जायते परमं पदम् ॥ ६३

Ubhabhyameva pakshabhyam shatha khe pakshinam gatih
Tathaiva jnanakarmabhyam jayate paramam padam

Just as birds can fly high with the help of two wings, one can attain
supreme reality with the help of knowledge and performance of duties.

Tuesday 21 July 2020


कष्टेन हि गुणग्रामं प्रगुणीकुरुते मुनिः ।
ममता राक्षसी सर्वं भक्षयत्येकहेलया ॥ ६२६

Kashtena hi gunagramam pragunikurute munih
Mamata rakshasa sarvam bhakshayatyekahelaya

A sage cultivates qualities with great effort. The demoness
of attachment swallows everything in one stroke.

अधिष्ठानं समिच्छन्ति ह्यचलं निर्बले सति ।
संसारे सर्वभूतानां तृणबिन्दुवदस्थिरे ॥ ६२७

Adhishthanam samichchanti hyachalam nirbale sati
Samsare sarvabhutanam trunabinduvadasthire

Weak and powerless persons desire a constant and happy life.
In this world life for all beings is like a drop of water on a blade of grass.

अतो हास्यतरं लोके किञ्चिदन्यन्न विद्यते ।
यत्र दुर्जनमित्याह दुर्जनः सज्जनं स्वयम् ॥ ६२८

Ato hasyataram loke kinchidanyanna vidyate |
Yatra durjanamityaha durjnah sajjanam svayam ||

What could be more ridiculous in this world than where some do not regard others. Where wicked ones consider others wicked and themselves as good persons.

कुसुमस्तबकस्येव द्वयी वृत्तिर्मनस्विनः ।
मूर्ध्नि वा सर्वलोकस्य शीर्यते वन एव वा ॥ ६२९

Kusumastabakasyeva dvayI vruttirmanasvinah
Murdhni va sarvalokasya shiryate vana eva va

Like a bunch of flowers, high minded persons have two options.
Adorn someone’s hair or wither away in the forest.

त्यजन्ति मित्राणि धनैर्विहीनं दाराश्च पुत्राश्च सुहृज्जनाश्च ।
तं अर्थवन्तं पुनराश्रयन्ति अर्थो हि लोके पुरुषस्य बन्धुः ॥ ६३० ॥

Tyajanti mitrani dhanairvihinam darashcha putrashcha suhrujjanashcha
Tam arthavantam punarashrayanti artho hi loke purushasya bandhuh

Friends desert ones without money as also wives, sons and affectionate ones. They all return once wealth returns, only wealth is a man’s relative in this world.

Thursday 16 July 2020


राजानं राजपुत्रं वा प्रापयेन्महतीं श्रियम् ॥ ६२१

Eko apyamatyo medhavi shuro daksho vichakshanah
Rajanam rajaputram va prapayenmahatim shriyam

Even a single minister who is intelligent, brave, capable and
farsighted is able to lead the king and the prince to glory.

न केवलं यो महतोऽपभाषते ।
शृणोति तस्मादपि यः स पापभाक् ॥ ६२२

Na kevalam yo mahato apabhashate
Shrunoti tasmadapi yah sa papabhak

Not only the one who speaks ill of the great
but the one who listens to it is also sinful.

अन्तःसारविहीतानामुपदेशो न जायते ।
मलयाचलसंसर्गान्न वेणुश्चन्दनायते ॥ ६२३

AntahsaravihInanamupadesho na jayate
malayachalasamsarganna venushchandanayate

There is no use advising a person without inherent qualities. Among
the trees that grow in Malaya hills a bamboo cannot become Sandalwood.

न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिद्यति ।
सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान् बध्नन्ति जलजीवनः ॥ ६२४

Na hi khalvanupayena kashchidartho abhisidyati
Sutrajalaryatha matsyan badhnanti jalajivanah

Without the use of implements many things cannot be achieved,
A fisherman can catch fish only with a net made of threads.

एकमापातमधुरमन्यदालोचनामृतम् ॥ ६२५

Sangitamapi sahityam sarasvatyah stanadvayam
Ekamapatamadhuramnyadalochanamrutam

Music and literature are like two breasts of Saraswati, Goddess of learning. From one breast flows sweet music and from the other nectar of thoughtful ideas.

Friday 10 July 2020


तृणानां शालयः श्रेष्ठाः पादपानां च चन्दनाः ।
उपलानां च रत्नानि भवानां मानुषो भवः ॥ ६१६

Trunanam shalayah shreshtah padapanam cha chandanah
Upalanam cha ratnani bhavanam manusho bhavah

Among straws paddy is the best, among trees sandalwood
Among stones gems and among births human birth.

अर्थेन हीनः प्रुरुषस्त्यज्यते मित्र बान्धवै: ।
त्यक्तलोकक्रियाहारः परासुरिव निष्प्रभः ॥ ६१७

Arthena hInah purushastyajyate mitra bandhavaih
Tyktalokakriyaharah parasariva nishprabhah

A person without money is abandoned by his friends and relatives.
Devoid of social activities, he becomes as dull as a dead body.

नाद्रव्ये निहिता काचित्क्रिया फलवती भवेत् ।
न व्यापारशतेनापि शुकवत्पाठ्यते बकः ॥ ६१

Nadravye nihita kachitkriya phalavati bhavet
Na vyaparashatenapi shukavatpattyate baka:

Some things cannot be changed whatever efforts one puts in. Even with
a hundred attempts one cannot teach a crane tricks one can teach a parrot.
.
नैकाकि निर्णयं कुर्यादिष्टे कृत्यविधौ क्वचित् ।
सम्भवन्ति बुधस्यापि दोषा वै विभ्रमादयः ॥ ६१९

Naikaki nirnayam kurayadishte krutyavidhau kvachit
Sambhavanti budhasyapi dosha vai vibhramadayah

Do not take a decision alone about work to be done to achieve desired results.
Even an intelligent person can make mistakes because of confusion in the mind.

न पश्यामो मुखे दंष्ट्रां न पाशं वा कराञ्चले ।
उत्तमर्णमवेक्षेव तथाऽप्युद्विजते जनः ॥ ६२०

Na pashyamo mukhe damshtram na pasham va karanchale |
Uttamarnamaveksheta tatha apyudvijate janah ||

There are no fierce teeth in the mouth nor a noose in his hands.
Yet when they see a creditor people become scared and agitated.

Monday 6 July 2020


यौवनं धन संपत्तिः प्रभुत्वमविवेकता ।
एकैकमप्यनर्थाय किमु यत्र चतुष्ठयम् ॥ ६११

Yauvanam dhana sampattih prabhutvamavivekata
Ekaikamapyanarthaya kimu yatra chatushtayam

Any one of youth, wealth, power and indiscretion can singly cause disaster.
What will happen if all the four traits are there in a person?

त्यक्तव्यो ममकारस्त्यक्तुं यदि शक्यते नासौ ।
कर्तव्यो ममकारः किन्तु स सर्वत्र कर्तव्यः ॥ ६१२

Tyaktavyo mamakarastyaktum yadi shakyate nasau
Kartavyo mamakarah kintu sa sarvatra kartavyah

Give up the thought that ‘This thing is mine’. If not possible,
Think that what is yours also belongs to everyone.

किं तया क्रियते धेन्वा या न सूते न दुग्धदा ।
कोऽर्थः पुत्रेण जातेन यो न विद्वान्न भक्तिमान् ॥ ६१३

Kim taya kriyate dhenva ya na sute na dhugdhada
Ko arthah putrena jatena yo na vidvanna bhaktiman

What can you do with a cow which neither gives a calf nor milk?
What use is the birth of a son who is neither learned nor respectful?

प्रियमेवाभिधातव्यं नित्यं सत्सु द्विषत्सु वा ।
शिखीव केकां मधुरां वाचं ब्रूते जनप्रियः ॥ ६१४

Priyamevabhidhatavyam nityam satsu dvishatsu va
Shikhiva kekam madhuram vacham brute janapriyah

One should always speak in sweet words whether with good people or enemies. A popular man speaks with sweet words like the sound of a peacock.

अनागतविधाता च प्रत्युत्पन्नमतिश्च यः
द्वामेव सुखमेधेते दीर्घसूत्री विनश्यति  ६१५

Anagatavidhata cha pratyutpannamatishcha yah
Dvameva sukhamedhate dirghasutri vinashyati

A person with foresightedness and ready wit can manage the unforeseen
and be comfortable  while the procrastinator is faced with failure.