Wednesday 30 March 2022

 कालातिक्रमणं वृत्तेर्यो  कुर्वीत भूपतिः 

कदाचित् तं  मुञ्चन्ति भर्त्सिता अपि सेवकाः  १२3

 

Kalatikramanam vrutteryo na kurvita bhupatih 
Kadachit tam na munchanti bhartsita api sevakah 

 

Servants never leave a king who pays them in time,

even if they are treated rudely by him.

 

अर्थानां अर्जने दुःखं अर्जिनानां च रक्षणे ।

आये दुःखं व्यये दुःखं धिक् अर्थाः कष्टसंश्रयाः ॥ १२3

 

Arthanam arjane dukham arjinanam cha rakshane

Aye dukham vyaye dukham dhik arthah kashtasamshrayah

 

One has to suffer to earn money and suffer to protect it.

Fie on wealth which causes such trouble to earn and to spend it.

 

बुद्धिप्रभाव  तेजश्च सत्वमुत्थानमेव  

व्यवसायश्च यस्यास्ति तस्य वृत्तिभयं कुतः १२33


Buddhihi prabhav tejashcha satvamutthanameva cha l
Vyavasayashcha yasyasti tasya vruttibhayam kutah ll


How can a person who is intelligent, influential, powerful, is always enthusiastic for growth and is already engaged in a business or profession, be fearful of unemployment?

 

केयूर न भूषयन्ति पुरुषम् हारा न चन्द्रोज्वला

न स्नानं न विलेपनं न कुसुमं नालन्क्रुता मूर्धजा:।

वान्येका सां अलन्करोति पुरुषम् या संस्कृता धार्यते क्षीयन्ते

खलु भूषणानि सततम् वाग्भूषणं भूषणम् ॥ १२34

 

Keyura na bushayanti purusham hara na chandrojvala

na snanam na vilepanam na kusumam nalankruta murdhajah l

vanyeka sam alankaroti purusham ya sanskruta dharyate kshIyante

khalu bhushanani satatam vagbhushanam bhushanam ll

 

Armlets do not beautify a person, neither do necklaces bright as the moon,

bathing, applying scents, flowers, nor well groomed hair. Well cultured speech thoroughly adorns a man. All decorations fade away slowly, Adornment of speech remains.

 

गोत्रस्थिति न मुञ्चति सदा सन्नतिमाश्रिताः ।

उदन्वन्तश्च सन्तश्च महासत्त्वतया तथा ॥ १२35

 

Gotrasthiti na munchati sada sannatimashritah l

Udanvantashcha santashcha mahasattvataya tatha ll

 

Noble persons remain firm against all odds like a mountain to protect their dynasties.

Their character remains unchanged like that of oceans and saints.

Friday 25 March 2022

 सदाचारेण सर्वेषाम् शुद्धं भवति मानसम्

निर्मलं च विशुद्धं च मानसं देवमन्दिरम्   1226


Sadacharena sarvesham shuddham bhavati manasam
Nirmalam cha vishuddham cha manasam devamandiram


By doing good deeds all the time with everyone, mind gets purified. Such a pure mind, devoid of any bad thoughts is a temple in itself.

 

अहिं  नृपं    शार्दूलं  वृद्धं    बालकं  तथा ।

परश्वानं    मूर्खं    सप्त  सुप्तान्न बोधयेत   1227

 

Ahim nrupam cha shardulam vruddham cha balakam tatha
Parashvanam cha murkham cha sapta suptanna bodhayet


Snake, king, tiger. aged person, child, dog belonging to someone else and

an idiot, all these seven if found asleep, should not be woken up.

 

सानन्दं सदनं सुताश्च सुधियः कान्ता प्रियभाषिणी सन्मित्रं सधनं स्वयोषिति रतिः चाज्ञापराः सेवकाः ।

आतिथ्यं शिवपूजनं प्रतिदिनं मिष्टान्नपानं गृहे साधोः सङ्गमुपासते हि सततं धन्यो गृहस्थाश्रमः ॥ 1228

 

Sanandam sadanam sutashcha sudhiyah kantaa priyabhashini

sanmitram sadhanam svayoshiti ratih chajnaparah sevakaah

Atithyam shivapujanam pratidinam mishtannapanam gruhe

sadhoh sangamupasate hi satatam dhanyo gruhasthaashramah

 

Joyful home, intelligent children, wife speaking pleasing words, good friends, enough wealth, liking for one’s wife, dutiful servants, honored guests, daily worship of Shiva, wholesome food at home, attending to holy company – with all these a householder’s life is blessed indeed.

 

चातक धूमसमूहं दृष्ट्वा मा धाव वारिधरबुद्ध्या ।

इह हि भविष्यति भवतो नयनयुगादेव वारिणां पूरः ॥ 1229

 

Chataka dhumasamuham drushtva ma dhava varidharabudhdya

Iha hi bhavishyati bhavato nayanayugadeva varinaam purah

 

Hey! Chataka, do not run after seeing clusters of smoke, thinking that they are

rain-bearing clouds. Not only will you not get water, but your eyes will start watering.

 

भिन्नस्वरमुखवर्णः शङ्कितदृष्टिः समुत्पतिततेजाः 
भवति हि पापं कृत्वा स्वकर्मसन्त्रासितः पुरुषः ॥ १२3

 

Bhinnasvaramukhavarnah shankitadrushtih samutpatitatejah 
Bhavati hi papam krutva svakarmasantrasitah purushah 

 

A man having perpetrated an evil deed is alarmed at his own act, becomes one whose tone is altered, face changes colour, who looks suspicious and whose lustre is gone.

Saturday 19 March 2022

अर्थेभ्योऽपि हि वृद्धेभ्यः संवृत्तेभ्यस्तस्ततः 

प्रवर्तन्ते क्रियाः सर्वाः पर्वतेभ्य इवापगाः  1221

 

Arthebhyo api hi vruddhebhyah samvruttebhyastastatah 
Pravartante kriyah sarvah parvatebhya ivapagah 

 

When wealth is accumulated and when it keeps increasing abundantly,

all works get done effortlessly like rivers flowing down from mountains.

 

न सा विद्या न तद्दानं न तच्छिल्पं न सा कला ।

न तत्स्थैर्यं हि धनिनां याचकैर्यन्न गीयते 1222 

 

Na sa vidya na taddanam na tachchilpam na sa kala

Na tatsthairyam hi dhaninam yachakairyatra

 

There is no education, no charity, no skill, no artistry, no resoluteness,

which has not been made the attribute of rich patrons being praised by their suppliants.

 

द्विगुणं त्रिगुणं वित्तं भाण्डक्रयविचक्षणाः 
प्राप्नुवन्त्युद्यमाल्लोका दूरदेशान्तरं गताः  1223

Dvigunam trigunam vittam bhandakraya vicakshanah 
Prapnuvantyudyamalloka duradeshantaram gatah 

 

People who go to foreign countries seem to acquire business

capabilities to sell goods at twice or thrice the price.

 

गोष्ठिककर्मनियुक्तः श्रेष्ठी चिन्तयति चेतसा हृष्टः 
वसुधा वसुसंपूर्णा मयाद्य लब्धा किमन्येन  1224

Goshtikakarmaniyuktah shreshti chintayati chetasa hrushtah 
Vasudha vasusampurna mayadya labdha kim anyena 

 

A man entrusted with a company's business delighted at heart thinks,

‘I have today obtained the whole earth full of wealth, why want anything else?

 

स्तोकेनोन्नतिमायाति स्तोकेनायात्यधोगतिम् ।

अहो सुसदृशी वृत्तिस्तुलाकोटेः खलस्य च  1225

 

Stokenonnatimayati stokenayatyadhogatim

Aho susadrushi vruttistulakoteh khalasya cha

 

Wicked people are like the rod of a weighing machine which moves with slight

weight difference. They become happy or sad by the mere sign of prosperity or poverty.